Er komt steeds meer vraag naar goede VR-video’s. Bij de eerste video’s hadden we nog te maken met blokkerig beeld, maar daar kom je nu niet meer mee weg. Daarnaast is VR meer dan beeld alleen. Zowel het beeld als het geluid dienen zo realistisch mogelijk te zijn. Google zegt hierover: “Realistisch geluid is essentieel om de VR-ervaring geloofwaardig te maken.” Reden genoeg om hier eens wat dieper op in te gaan. Waar moet je allemaal aan denken bij 360 graden audio?
360 graden audio
Wat is dat nu precies? Bij 360 graden audio hoor je het geluid overal om je heen. Niet alleen links en rechts, maar ook voor, onder, achter en boven je. Staat iemand achter jou en zegt diegene iets? Dan moet de stem van achteren komen. Draai je je om? Dan moet het geluid meedraaien, zodat de stem die net van achteren kwam, nu van voren komt. Net als in het echt. Een vliegtuig dat overvliegt, moet je ook echt boven je horen. Eerst wat matjes, en hoe dichterbij het komt, hoe scherper het klinkt. Spatial Audio heet dat.
Earcandy
Bij VR is het belangrijk de audio zo vroeg mogelijk in het proces te betrekken. Waar je als videomaker al nadenkt over mooie shots, kan je ook al kijken naar mooie geluidsbelevingen. Een druppende kraan bij een opname in een leegstaand huis, een smeulend vuurtje bij een wandeling door een bos. Of maak je een opname van een livespelende band, dan kan het leuk zijn dat je als virtual bezoeker eerst nog moet binnenkomen. Buiten op de stoep hoor je al de zware bassen zachtjes door de muren heen vibreren.
En denk ook aan ambiance geluiden. Een stad zonder drukke geluiden is geen stad. Een strand zonder branding is geen strand maar een meer. Een bos zonder vogels of ritselende blaadjes is geen sprookjesbos, maar een spookjesbos. Met andere woorden: het geluid bepaalt of je ergens echt bent.
Close your eyes…
Een gemakkelijke manier om op geluidsideeën te komen, is door te denken als een hoorspelmaker. Dus, laat je verbeelding spreken. Sluit je ogen. We zijn op een zonnig strand. Wat zie je? En wat hoor je? Recht voor je zijn de golven die het strand bereiken, er cirkelen meeuwen boven je hoofd en in de verte rent een groepje kinderen. Er raast een speedboat voorbij en achter je wappert de vlag van de reddingsbrigade. In je verbeelding hoor je meteen sommige dingen heel duidelijk op de voorgrond en andere dingen juist wat minder. Als er bijvoorbeeld iemand achter je staat en tegen je begint te praten, zal je meteen omdraaien. Het wordt nog veel leuker als je diegene van achteren al op je af hoort komen.
Hoe werkt 360 graden audio
De spatial audio mix die gemaakt wordt voor VR of 360° video’s, gebruikt een techniek die je oren voor de gek houdt. Natuurlijk komt bij een overvliegend vliegtuig het geluid niet echt van boven, maar gewoon door de oorschelpen van je headphone. Via normale speakers is dit effect meestal niet, of veel minder goed, te horen. Dit komt onder andere doordat het oor/brein reflecties van een geluid op objecten (zoals muren) gebruikt om te bepalen waar het geluid vandaan komt. Als je het geluid afspeelt via speakers, genereren de muren van de kamer waarin je zit extra reflecties. Daarmee gaat een deel van de audiomix en dus de 360 graden illusie verloren.
Hoe neem je 360 graden geluid op?
Voor het opnemen van 360 graden audio heb je speciale microfoons, maar je kunt ook gebruik maken van gewone oldskool mic’s en in de nabewerking zorgen voor de 360 graden beleving.
In de productie moet je al wel meteen rekening houden met audio. In de tijd dat je camerashot nog niet breder was dan je TV-scherm, kon je alle benodigde audio-apparatuur en geluidsmensen prima achter de camera verstoppen. Maar ja, als de kijker 360 graden om zich heen kan kijken, hoeft hij zich alleen maar om te draaien om al die apparatuur en collega’s te zien liggen…
Als je een speciale 360 graden audio microfoon gebruikt, zal je die dus ergens moeten verstoppen. En om het geluidsbeeld te laten kloppen, zal de microfoon bij de camera moeten staan. Alleen is de kans groot dat niet al het geluid goed geregistreerd wordt, of dat je bijgeluiden hoort van de cameraman.
Daarnaast wil je bepaalde geluiden benadrukken. Zoals je met een camera inzoomt op een beeld, wil je ook kunnen inzoomen op bepaalde geluiden. In zo’n geval kan je soms beter gebruik maken van close mic’ing. Natuurlijk kan je een spreker opnemen met een dasspeldmicrofoon. Het wordt wat lastiger als je het klapperen van een vlaggenstok wilt benadrukken, en geen mogelijkheid ziet om de microfoon uit beeld te houden. In dat soort gevallen kan je zo’n geluid buiten het schieten van de beelden om closed miced opnemen of later vervangen door een sound effects library te gebruiken.
Hoe af te mixen?
In principe kan je in de montage dus elke audio-opname ‘spatial’ maken. Je hebt daarvoor software nodig die het geluid niet alleen naar links of rechts kan ‘pannen’, maar ook boven, onder, achter of voor je. Daar zijn verschillende tools op de markt, wijzelf werken met de 360° Ambisonics Tools van Waves. Zij hebben ook een coole ‘head tracker’ ontwikkeld die je hoofdbewegingen registreert en het geluid daarop aanpast. Dat mixt een stuk lekkerder. Er zijn ook gratis tools zoals het door Facebook ontwikkelde 360 Spatial Workstation. Google heeft een mooie site met meer info over Spatial Audio.
Video: Hoe mix je audio voor 360° video’s en VR met Waves?
En wat doen we met de voice-over?
Een voice-over moet vaak gewoon ‘stil staan’, omdat hij/zij niet in beeld is. Het kan raar zijn als het geluid van die voice-over heel specifiek te lokaliseren is, maar op de plek waar dit geluid vandaan komt is niets te zien… Ook achtergrondmuziek wil je vaak om dezelfde reden gewoon in stereo horen. Maar als de band die de muziek speelt in beeld is, dan wil je juist wel een spatial mix. Er zijn veel filmpjes die concerten op die manier laten zien en horen.
Dus… Zorg dat het geluid bij Virtual Reality -net als het beeld- zo realistisch mogelijk is. Daarom is het belangrijk dat je al in de ontwikkelfase over het geluid nadenkt. Sommige zaken die je niet tijdens de feitelijke beeldopname kan opnemen, kun je achteraf toevoegen. Zorg ervoor dat je in de mix werkt met software waarmee je het geluid ook echt spatial kan maken. Wil je weten hoe je Spatial Audio in jouw productie kan gebruiken? Of heb je andere vragen? Onze Chief of Sound Gijs Friesen helpt je graag verder. Mail naar gijs (at) voicebooking.com of laat een reactie achter in de comments.
Welke factoren zijn van invloed op het succes van je in-house productie? Wij hebben 15 praktische tips – De do’s en don’ts van in-house productie. Download ons e-book hier.
Geschreven door Gijs Friesen & Jente Kater
