Ouch… je zit voor je computerscherm en kijkt verlamd naar een lege pagina. Je gedachten schieten alle kanten op (behalve de goede) en ineens realiseer je je: dit is een writer’s block. In dit blog geef ik je aantal handige tips en remedies tegen writer’s block en hoe je het kan voorkomen.
Voor we beginnen. In dit blog neem ik je mee in mijn werkwijze om een writers block te voorkomen. Een aantal van de tips zal je al kennen, een paar pas je misschien al lang toe en een aantal zullen te simpel voor woorden lijken. Zie dit blog daarom als een soort van eerste hulp kit bij vastzittende schrijfprocessen.
Commercieel of roman
Daarnaast neem ik het schrijven van teksten voor commercieel gebruik als uitgangspunt. Internet copy, voice-overscripts, e-mailings, blogs… dat soort teksten. Ik ga het dus niet hebben over het schrijven van die ene briljante roman waar je al jaren op zit te broeden (en waar je letterlijk bij nul begint). Maar over teksten waarvan je het onderwerp en de boodschap al lang weet.
Wat maakt het dan dat schrijven soms zo moeilijk kan zijn, als je toch al alles weet? Hoe kan het zijn dat je geen letter op papier krijgt, terwijl de briefing misschien zelfs woord voor woord voor je ligt? Waarom schieten de woorden dan niet als mitrailleurkogels op papier? Waarom, waarom, waarom… whatever. Je kunt ook gewoon aan de slag aan. Of beter nog, de boel nog even lekker uitstellen. Ik ben heel erg voor dat laatste.
Te vaak heb ik naar een leeg scherm zitten kijken om mij later te realiseren dat ik op dat moment eigenlijk nog niet goed wist wat ik wilde vertellen en ondertussen leukere dingen had kunnen doen. Bij schrijven is er daarom niets mis met een goede portie uitstelgedrag. Er wel van uitgaande dat je gedurende die tijd ergens in je achterhoofd ruimte maakt na te denken over het onderwerp.
Informatie opnemen
Terwijl alle informatie in je hoofd begint te gisten, ontstaan er flarden van het uiteindelijke verhaal. Misschien loop je hier en daar tegen vragen aan die jij of je klant nog moeten beantwoorden. Soms betrap je jezelf op een pakkende zin, die je snel even neerkrabbelt.
Ik waak er alleen wel voor dat ik niet te veel informatie over het onderwerp in mij opneem. Ooit kwam een iets te enthousiaste accountmanager met een productomschrijving van vier pagina’s in corps 11. Leuk, maar te veel weten over het onderwerp kan ook in je nadeel werken.
Het mooie aan deze fase is dat het nog geen donder uitmaakt wat je allemaal bedenkt of met welke leuke, foute of eigenlijk helemaal niet leuke grappen je allemaal komt. Alles kan nog – het staat toch nog niet op papier.
Leuk verhaal
Oké, misschien leent de tekst die je gaat schrijven zich helemaal niet voor grappen en grollen. Maar door je gedachten op deze manier de vrije loop te laten, geef je jezelf wel de vrijheid om een leuk verhaal op te schrijven. Of om op z’n minst een leuke tijd te hebben terwijl je bezig bent met het schrijfproces.
En leuk… zelfs een verhaal over buitenboordbeugels kan leuk zijn. Of anders gezegd, leuk om te lezen of om naar te luisteren. Hele serieuze verhalen kunnen soms zo worden opgeschreven, dat ze uitnodigen om niet geconsumeerd te worden. Als je je gedachten eerst de vrije loop laat, komen zelfs voor de meest lastige onderwerpen interessante invalshoeken in je naar boven.
Ik solliciteerde ooit eens op een baan bij een befaamde copywriter. Hij las mijn teksten en keek mij ineens indringend aan. “Waarom zijn de teksten die je voor de radio schrijft leuk en lijken de teksten die je in opdracht schrijft een kwelling om te schrijven te zijn geweest?”
Leuk, daar gaat het om. Word je te gefocust, of wil je het te mooi doen, dan loert het writersblock al snel om de hoek en zal je luisteraar of lezer ook voelen dat er iets niet klopt.
Aan de slag
Goed. Uitstellen is één, aan de slag gaan is twee. Na de uitstelfase heb je al je gedachten op een rijtje. Eventuele leemten of obstakels in je verhaal zijn opgelost. Hier en daar heb je al een leuke kwinkslag verzonnen. Nu kan je echt met schrijven beginnen.
Toch is dit geen garantie om weer terug te vallen in het kijken naar een leeg scherm. Ikzelf loop wel eens in de val van het gelijk te mooi te willen maken. Dat de vonken gelijk van het papier af moeten spatten. Kan niet, bestaat niet.
Daarom is het handig om eerst alles op te schrijven wat er in je opkomt. Zonder rekening te houden met randzaken als tone-of-voice, wolligheid, doelgroep en zelfs taalfouten. Als je je daar direct zorgen om gaat maken, zit je binnen de kortste keren muurvast.
Under pressure
Je kunt in deze fase alles opschrijven wat er je in je hoofd opkomt óf puur en alleen de grote lijnen opschrijven (dus als het ware puntsgewijs opschrijven wat je wilt vertellen). Merk je dat je loopt te stoeien met mooie woorden en zinnen? Stop daarmee. Copy-legende Ron Meijer zei tijdens één van zijn lessen ooit tegen mij: “Wat wil je nou eigenlijk zeggen? … Nou, schrijf dat dan op.”
Komt je deadline al dichterbij? Voel je de hete adem al in je nek? Goed zo. Je moet nu wel snel iets produceren. Grote kans dat je daardoor wat simpeler gaat denken. Geen tijd meer om je druk te maken over randzaken.
Maak je ook niet te druk over het aantal woorden. In het begin heb je altijd meer woorden nodig. Als je die niet opschrijft bestaat de kans dat ze in je hoofd blijven schreeuwen om aandacht. Pas als je ze op papier hebt staan, kun je er een dikke streep doorheen zetten.
Kijk tijdens het schrijven ook niet terug in je tekst. Dat geeft je alleen maar de kans om je af te laten leiden door zinnen die nog niet lekker lopen. Dat komt in de volgende fase pas.
Alles opgeschreven? Dan heb je als het even meezit een aardig verhaal.
Structuur aanbrengen
Nu wordt het tijd om structuur aan te brengen. Print de boel uit, pak een pen en ga nummeren. Zet voor elke zin of alinea een nummer en bepaal zo wat je juiste volgorde is.
David Bowie ging hier nog een stapje verder in. Hij pakte een schaar, knipte alle zinnen uit en legde die vervolgens in de juiste volgorde. In de onderstaande video laat hij zien hoe dat in zijn werk gaat en hoe hij daarmee Moonage Daydream schreef (let even niet op de coke naast hem op tafel ;-)).
Er zullen ook zinnen en alinea’s zijn die geen cijfer hebben gekregen. Die kun je schrappen en achter de hand houden. Ikzelf verhuis ze naar een volgende pagina, zodat ik mij nooit meer hoef af te vragen wat er ook alweer stond.
Wat nu voor je ligt, is een ruwe tekst. (Gefeliciteerd trouwens, dit is het punt waar je de kans op een writer’s block achter je hebt gelaten hebt en het terugvallen in kansloze schrijversromantiek praktisch onmogelijk is geworden.) Je hebt opgeschreven wat je wilde vertellen, de volgorde klopt redelijk en als je volgens deze methode hebt gewerkt is het enige wat je nog moet doen, de kerstboom versieren.
Poespas
Met andere woorden, pas nu begint de mooischrijverij. Schrap overbodige woorden, bedenk een pakkend metafoor, zorg dat het stijltechnisch goed loopt en dat de lezer of luisteraar zich aangesproken voelt. Ben je bezig met een voice-overscript? Lees dan in dit blog welke trucs je daarbij kunt gebruiken.
Deze tips helpen mij bij het schrijven van internet copy, mailings, scripts, blogs en radiocommercials. En je ziet dus: er is geen rocketscience voor nodig om jezelf een writer’s block te besparen. Het is meer stap voor stap door het proces heen gaan en ervoor waken dat je niet onopgemerkt een stap overslaat. En zolang je het leuk houdt voor jezelf, zal je dat terugzien in het uiteindelijke resultaat.
Daar zit gelijk ook de essentie van het klassieke writers block: te snel willen, te moeilijk denken en te mooi willen schrijven verhelp je alleen door niet met open ogen in de val te lopen. Dus stop met schrijven, loop weg van je toetsenbord en kom pas weer terug als de tijd daar is.
Wat helpt jou als je even vastloopt? Laat het me weten in de comments! Bekijk ook dit filmpje voor 5 extra tips.
Klaar om je script te verbeteren? Lees er meer over in onze whitepaper met tips over het schrijven van boeiende voice-over scripts. Download het hier.
